فرهنگ و آداب و رسوم (بخش اول - پیشگفتار)

مفهوم «فرهنگ عامه» یا به اصطلاح فرنگی آن «فولکلور» به لحاظ بررسی نظام یافته عمری بیش و کم صد و پنجاه ساله دارد اما این مطلب بدان مفهوم نیست که مدارک مربوط به این بخش از مباحث جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی و به طور کلی علوم اجتماعی، دست کم در ایران، عمری به همین اندازه دارد. برخی از کتاب‌ها و رساله‌های کوچک و بزرگ به عرف و عادت مردم و مراسم و رسوم و آداب ایرانیان پرداخته و اگر به دیدة انصاف بنگریم در این زمینه از پیشگامان بوده‌اند. چه بخواهیم و چه نخواهیم مطالعة نظام یافته درخصوص این مباحث و گردآوری گستردة نکته‌های ریز و درشت مربوط به فرهنگ عامه در زمرة «بومی‌ترین» بررسی‌ها و مطالعات است. ممکن است در تحلیل و تعلیل این داده‌ها،‌ گهگاه برخی یا بسیاری از پژوهندگان علوم اجتماعی به گونه‌ای دیگر عمل کنند اما در گردآوری داده‌ها و تدوین و تنظیم آنها که سنگ بنای پژوهش‌های بعدی است نمی‌توانند به گفته‌ها و نوشته‌های نظریه‌پردازان غیر بومی استناد کنند. حتی در پژوهش میدانی مربوط به این امر نیز مردم ناحیه و منطقه بر دیگر پژوهندگان کشوری تفوق و برتری دارند و بدین ترتیب بومی‌ترین داده‌ها را عرضة آگاهی دیگر پژوهندگان می‌کنند. جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی بومی نیز به این داده‌ها و اشراف کامل بر آنها نیازی اساسی دارد. از این رو طرح حاضر می‌تواند به عنوان مرجعی معتبر برابر بسیاری از تحقیقات باشد.

«فرهنگ» واژه‌ای است برای بیان شیوة زندگی مردم که معنای لغوی ادب، تربیت، دانش، آداب و رسوم و ... را بیان می‌نماید. علوم،‌ باورها، اخلاق، هنر، قانون، عادت و نظایر آن اجزای فرهنگ هستند که در محدوده‌های جغرافیایی یا ملیت‌ها و قومیت‌ها و گروه‌های انسانی معنا می‌یابد. در تعریفی ساده‌تر محققی که برای طرح پیش‌گفته بناست به جستجوی اطلاعات بپردازد بهتر است به دستاوردهای معنوی و مادی ایرانیان از ابتدای تاریخ تاکنون توجه و تمرکز نماید که خارج از حوزة مباحث سیاسی و اقتصادی هستند. به عبارتی،‌ بار معنایی سیاسی یا اقتصادی نداشته باشد.

از آنجا که ایران‌زمین از فرهنگ بسیار قدیمی برابر با حیات بشری برخوردار است و زمینه‌های رشد و گسترش فرهنگی در محیط جغرافیایی وسیع و متنوع آن مهیا بوده است، بنابراین من نیز به نوبه خودم برآن شده ام تا بیان بخشی از این فرهنگ غنی سهمی اندک در توسعه فرهنگ ایران زمین داشته باشم.

در راستای این امر با محوریت مناسبتهای مختلف و همچنین موضوعات مهم آداب و رسوم مختلف را که معرف بخشی از فرهنگ ایرانیان است به دوستان معرفی کرده و امید است مقبول واقع گردد.

با احترام و ادب - مهدی احمدزاده 1394/09/25